2011-02-28

Zilaren zirrara



HITZA:
ZILA


Zilborra; txirriñe. Bai, txirriñe, umetan (eta umeagotu nahi izaten denean ere bai) norabaiterako ate bihurtzen zaigu zila. Eta norabait horretara pausoa luzatu baino lehen, norabait hori ilun badago batez ere, txirrina jotzea izaten da onena.

Askotan pentsatu izan dut nor ote dagoen txirrina jo arren, zabaltzen ez den atearen bestaldean. Askotan pentsatu izan dut bizitzaren orbainak zergatik duen korapilo itxura. Askotan pentsatu izan dut bizitza jaiotzen garen unean itotzen ote zaigun.

Txirriñe; jaio ginen uneko oroitzapen ahaztuen melodia isila.






AFORISMOA: "Ausarta zela baina, hark ere hotzikarak!"


Bai, hotzIKARAK. Bularraren eta bizkarraren arteko irristaldiak. Aldapa izoztuetan behera hankaz gora eroritako sentimenduen jolasa.

Sukar erreen hotzaldia, maitasun aitortza beroen dantzaldia. Hotzikarak badaki beldurra zirikatzen.


2011-02-25

EGIN APUSTU ZURE BURUARI! (XX)


Ikasle ona da... bizkarra aulkiarekiko angelu egokian okertzen duena... ikasle ona da... lepoa zuzen, begiak aurrerantz begira izaten dituena (gaur Josuri esan diot, aurrean horren irakasle polita izanda, nola ez duen gehiago arbelerantz begiratzen... )... ikasle ona da... irakaslearen hizki ez normalak normaltzat hartzen dituena (nire u-ak k-ren itxura zuela eta u normalak egiteko esan dit Jonek, to!)... ikasle ona da... begietan distira duena... ikasle ona da... azalpen batean zintzilik, jakin-minez gelditzen dena... ikasle ona da... eskola orduetatik kanpo irribarretsu inguratzen zaizuna... ikasle ona da... eskua eskatzen dizuna... ikasle ona da eskua ematen dizuna...

Zer? A, bai! Ikasle ona da... emaitza onak ateratzen dituena... bai? Ikasle ona da... ahaleginaren neurrietan lana jolas-ikasbide bihurtzen duena. Ikasle ona da... bere burua ispiluan bereizten dakiena... bai? Bai.


IKASLE... ONAK?

Hogeita hamabi ikasle aurkeztu dira azterketa batera. Iratiren ikasle guztiek azterketa gainditu dutela badakigu (beste batean hitz egingo dugu irakasle onez ;-P), eta kopuru hori azterketa gainditu duten guztien %5 dela ere jakin dugu.

Zenbat ikaslek gainditu dute azterketa?
Zenbat dira Iratiren ikasleak?

2011-02-24

BEGOÑAK ESTHERRI...



Esther Begoñaren amak Begoñari jarri nahi zion izena da. Begoñaren aitak Begoñari Begoña izena jarri nahi zion. Begoña izenez ezagutzen dute guztiek Begoña, Begotxu deitzen diote denek. Begoñak ere nahiago du, ordea, ispilura begiratu eta Begoñaren tokian Esther ikusi. Izenak izana zapaldu ote dion beldur da... Auskalo zer pentsatuko duen Xabik Begoñaren tokian Esther ikusten duenean. Begoñak (eta Estherrek) izenez maitemintzen garela uste du.


Iparragirre 2010 saria jaso du "Esther" lanak. Ostiralean Zumarragako Zelai Arizti Kultur Etxean izan nintzen saria jasotzen. Antolatzaile eta epaimahaikideek ongi goxatua duten sariketa da Iparragirre. Urtez urte sariketa bizi-bizirik mantentzeko lan bikaina egiten dute; horren isla dira sariketa egunerako lan sarituekin ateratzen dituzten liburuak (Bermingham argitaletxea). (Bai, Felix, bai ;-)) Afariarena ere kontatu egin beharko dugu... Sari-banaketaren ondoren, jasotzen da saririk ederrena: saritu (zorionak Jon Etxabe, Iker Amutxastegi, Oscar Alonso, Mikel Iturriotz eta Aitor Albisturri), epaimahaikide (Jose Luis Padron, Patxi Ezkiaga, Pello Otxoteko, Felix Maraña, Jon Obeso eta Karlos Aurtenetxe) eta antolatzaileen (Zumarraga eta Urretxuko Udalak) arteko afaria; afaria ederra izaten da, ni mahainguru-tertulia-lagunartearekin gelditzen naiz.

Jose Luis Padronek, epaimahai lanetan aritu den idazleak, Iratiren begirada aipatu zuen sari-banaketako hitzaldian, eta gauza esentzialen pisua eta... festetako orkestinak (eta ni halakorik ezagutu gabea) ere aipatu zituen. Iratiren begiradari begira nago, begiradak nora iritsi nahi duen asmatu ezinda. Gertuan ematen ditu pausoak Iratiren begiradak. Ukitzen den begirada da Iratirena; nik behintzat hala sentitzen dut begira jartzen natzaionetan.



Sari-banaketa ekitaldiko bideoa otamotz.com-en topatuko duzue: http://www.otamotz.com/content/view/7457/997/

2011-02-22

ITAKA (Joxe Arratibel_2011-2-12)



Bazen behin ipuin-kontalari bat etxeko paretak marrazkiz beteta zituena. Goizeko argitasunak marrazkiak hitz bihurtzen zituen, eta ilargiaren argiak hitzak ipuin. Ipuin-kontalariak gauero ipuin artean egiten zuen amets. Neguko goiz eguzkitsu batean etxeko paretetan zituen marrazkiak aurpegian tatuatu eta ipuin ibiltari lanetan hastea erabaki zuen. Istorioak dio ilargiaren argitan ipuin-kontalariaren aurpegiko marrazki tatuatuak ipuin bihurtzen zirela, eta leihoetako ertz ñimiñoetan barrura paretak marraztuz sartzen ziren ipuinok ametsen azken jolasgune izaten zirela.

Ipuinak ordularirik gabe bizi dira, denboraren umezurtz. Haizea dute soineko, begien distira bidaide. Ipuinak paparrean eramaten dira zintzilik, misterioaren arnas-bide omen dira.


Joxe Arratibel -> ataundar ipuin-kotalaria, ipuin-biltzailea. Ahozko tradizioaren aberastasun osoa eskura jarri diguna. "Kontu zaharrak", "Mari Xor eta bestea", "Dirua neurtzeko ontzia", "Erramun eta Mirentxu", "Izugarriak"... jasotako ipuinekin osatutako bildumak. Urtarrileko astearte batez utzi gintuen Joxek, otsaileko larunbat batez irratian omenaldia egin genion. Txapela merezi duelako urteetan egin duen lanarengatik; betiko utzi digun opariarengatik.


Saio hunkigarria izan zen otsailaren 12koa. Bere ondoan urte askoan egon den Miel Elustondo idazle, itzultzaile, argazkilari eta kazetari azpeitiarra izan genuen aldamenean, Joxeren ondoan atera, bizi eta sentitutako argazkien kontakizun ederra egiten. Iñaki Arratibelek, Joxeren anaiak, erakutsi zizkigun Sariarte baserrian 1923an jaiotako mutikoaren argazkiak eta Monika Arratibelek Ataungo magia sorginduaren arrastoak irratiraino luzatu zizkigun.

Joxe Arratibelek jaso eta kontatutako ipuinak irakurtzen Doltza Barandiaran, Joxe Begiristain, Ataungo Joxemiel Barandiaran Herri Eskolako ikasleak, Ekaitz Goikoetxea eta ni aritu ginen, Dionisio Etxeberria Joxek jasotako "Epistolea" kantua abesten, eta Joxe Goikoetxea garai bateko mitologiaren ikurretako bat bihurtu den adarraren inguruan aritu zitzaigun hizketan.

Azken kantarekin soginen leizean biluztu ginen, dantzarako motibo Exkixu taldearen "Sorginen Leizean" abestia hartuta.

Sorginen eta Jentilen artean ordu eta erdi eder bat igaro nahi baduzu... egin koxk; saioa jaitsi eta gorde nahi izanez gero,
http://blip.tv/file/get/Irati-t509.mp3


Ba horixe, Joxe, txapela; bejondeizula. Mila esker!



2011-02-21

PATATA ARMIARMA BALITZ...


HITZA: AMARAUN

Harrapatzearen xarma; edo harrapatu nahi izatearena; edo harrapatua izatearena. Armiarmak egiten duen sarea (amarauna) proteinez osatua dago. Munduan ezagutzen den elementurik gogorrenetakoa omen da.

Amaraunik handiena Madagaskarren omen dago, 25 metro omen ditu luze. Amaraun berezi hauek eraikitzen dituzten armiarmek ibaiak alderik alde zeharkatzeko eraikitzen dituzte. Nola egiten duten? Bertaratu eta zuzenean eurei (armiarmei) galdetzea onena...

Amaraunak isiltasuna harrapatzen du; isiltasunaren xuxurla. Amaraunak ametsen logune dira. Logeletako hormetan amaraunak dituztenek (zuk garbitu egiten dituzula... zuretzat kalte!) goizean ere ametsetan jarraitzen dute. Amets isilen xuxurla da zuk, bai zuk, horma ertzak garbitzeko ohiturarik ez duzun horrek, goizetan entzuten duzuna.






AFORISMOA: "Zakua patata baten barruan."


Ezinezkoa ere posible egiten dugu matematika azterketa batean. Horixe gaurko aforismoaren esanahia.

Batxilergoko lehenengo mailakoekin azterketa izan berri dut. Ikasle batek (demagun Arantxa duela ikasleak izena, ;-)) horixe da idatzi duena (ez zuen hori idatzi nahi (edo bai? Ez nago oso ziur), baina, horixe da idatzi duena), zakua patata baten barruan. Inguratu eta irakurri diodan arte ez da ohartu, ordea, idatzi duenaz. Gero barre egin du... zakua patata baten barruan... zergatik ez galdetzea falta izan zaio.

Eta orain ni naiz esaldiari bueltaka dabilena... zakua patata baten barruan... zergatik ez? Zer da azterketa bukatzen denean patatarekin eta zakuarekin gertatzen dena?

2011-02-18

EGIN APUSTU ZURE BURUARI! (XIX)



Bai, badakit, ez du Idiazbalgo gazta eder baten itxurarik baina... Gaurko problemaren harira, labetik atera berria den egitasmo baten berri eman nahi dizuet: Gaztaren Ibilbidea. Aralar eta Aizkorri parke naturalak elkartuko dituen ibilbide zoragarria, Goierri, Urola Garaia eta Arantzazu lotuko dituena. 6 etapa; mila bazter bisitatu eta ezagutzeko. Zer esango dizuet nik... mendi-herri-txoko zoragarriak topatuko dituzuela eta... gure inguruetako ateak zabalik dituzuela.

Zer? A, bai! Gosetu zaretela! Gazta, ogitartekoak... ea gaurko problemarekin ase-betetzen zareten!


HOGEITA BAT OGITARTEKO

Laura, Xabi eta Itsaso mendirako asmotan dira... Merienda prestatu behar dutela eta hogeita bat ogitxo eta gazta bat hartu dituzte. Zazpi ogitarteko prestatu dituztenean, ogitxo bakoitzean gazta kopuru berdina jartzen jarraituz gero, gaztarik ez dela iritsiko konturatu dira. Hortik aurreragoko ogitartekoetan, beraz, gazta anoa (??? hiztegia non duzu?) erdia jartzea erabaki dute. Horrela eginda ere, gazta bukatu egin da oraindik zazpi ogitxo prestatzeko falta zirenean. Ez dute ogitxo bakar bat ere zatitu - ez gazta anoa osoa zutenetatik, ez gazta anoa erdia zutenetatik, ez gaztarik ez zutenetatik-, eta hala ere, merienda modu orekatuan banatzea lortu dute; bakoitzari ogi eta gazta kopuru bera egokitu zaio. Nola egin dute banaketa?


Problema egiten duenarentzat... ni prestu Gaztarern Ibilbidean gida-lanak egiteko.


2011-02-17

HARRAPAZANK!!!


Bai, harrapazank! Gehiegizko abiaduran ibiltzen den auto gidariari polikiago joan behar duela agindu ordez, abiadura errespetatuz dabilenari inguruan zoro-zoro azkar dabiltzan gidariak daudela eta haiekin kontuz ibili behar duela esatearen parekoa... Hizkuntza matematikoan... ABSURDUA!

Kizkitza bidean ateratako argazkia da. Inguru horietan mendizale, mendi ibiltari, familia asko ibiltzen da naturaz eta inguruaz gozatu asmoz. Inguru ederra da, animalia askoren bizitoki.

Sentimenduak bereiztea ez da lan erraza izaten, kartel, ohartarazpen honen aurrean niri denak nahastu egiten zaizkit, sekulako sabel-dantza sortuz. Iraingarria, irrigarria, krudela, lotsagarria, ulergaitza iruditzen zait. Eta amorrua, pena, kanpo-lotsa... da sentiarazten didana.

Harrapazank! Ehiztaria inguruan dabiltzanez arduratu ordez... ehiztariak inguruan dabiltzanekin kontuz ibili beharrean... inor molestatu gabe, mendiaz gozatzera joan den ibiltaria da ehiztariekin kontuz ibili behar duena. Harrapazank!


2011-02-15

ITAKA (Alvaro Rabelli-Lotsati_2011-2-5)



Lotsa olatu lehertuaren azken aparraldia da. Betaurrekodun ispilu bat; ametsak goizetako pelikula bihurtzen dituen begirada. Lotsa lorezaina da, arantza artean arrosa mozorrotuen bila dabilena, armiarma txikiak poltsikoan gordetzen dituena. Lotsa laborategi kimiko bat da.

Trenaren azken txistu hotsak zerua urratu du. Harri txiki bat erori da trenbidera. Haizea pentsatu du bakarren batek; haizearena izan da oihartzuna. Baina, begirik ez dago inguruan. Inork ez du ezer ikusi. Haize itsu bat izango zen. Haize lotsatia pentsatu du bakarren batek. Geltokian ez dago ordularirik; denborarik ere ez.

Harri txiki bat erori da trenbidera. Poltsikoan armiarma txikiak gordetzen dituen lorezainarena zen harria. Lotsatu egin da harria trenaren azken txistu hotsa entzun duenean. Lotsa laborategi kimiko bat da pentsatu du harriak, eta laborategi kimiko horretan lotsatiek poesia idazten dutela atera du ondorio.


Alvaro Rabelli -> bizkaitar bat Itsasondon; arbelaren arrasto poetikoei argi egiten. Bizkaitar bat Itsasondon, iragana irakurtzen. Bizkaitar bat Itsasondon, etorkizunari ahots baten oihartzuna margotzen. Idazlea eta literatur kritikaria. Euskara irakaslea Miranda Ebron. Lotsatiren poesiari ispilua jarri eta liburu baten islak argi egin dio ilunpeari. Liburua eskura jarri diguna Itsasondon ibili den bizkaitar bat, Alvaro Rabelli.

"Lotsati: ilunpetik argira" (Alberdania) liburu argitaratu berria (2010) aurkeztu zigun Alvarok otsailaren 5ean irratian. Lotsatiren nondik norakoak (Alvarok berak idatzia), Lotsatiren poemak eta Lotsatiren argazkiak biltzen dituen saiakera lana.

Lotsati -> Gurutz Sarasola Martinez. 1915ean Itsasondon jaio zen poeta. Hogeita bat urte betetzear zituenean bere buruaz beste egin zuena. Hil aurreko urte eta erdian urte askoan ilunpean egon diren hogeita bost olerki argitaratu zituen. Horietako gehienak gerora bere iloba den Gurutz Olaskoagak jaso ditu. Idazle askok azken urteotan aipamen ezberdinak egin izan dituzte Lotsatiren inguruan.

Alvarorekin solasean aritzeaz gain,

Patxi Ezkiagaren olerki eder bati ahotsa jarriz eman zion Ekaitzek saioari hasiera,
Joxe Goikoetxeak esaera zahar artean egin zion agur ilbeltzari,
Errotari lanetan oroitzapenei argazkiak ateratzen aritu zen Nerea Murua Beasaingo Txindoki-Alkartasuna institutuko ikaslea,
Iker Iriartek Joxe Mari Bidador idazle zenari egin zion omen,
eta azken sorpresa Ekaitzek Miren Fernandezen "Bogotako karriketan" kantu ederrarekin eman zigun.

Horietxek otsailaren 5ekoak. Gozatu nahi badituzue... egin koxk, eta jaitsi nahi izanez gero, http://blip.tv/file/get/Irati-t798.mp3

2011-02-14

LARATZEAN GALDUTA


HITZA: LARATZ

Laratzean behera jaitsi zen, adibidez... otsoa, hirugarren txerritxoaren etxean. Ipurdia galdarako ur berotan erre zitzaion otso gizajoari...

Laratzean behera jaisten da, adibidez... sorgina, ilargi-berri den gau ilunetan, su artean erdi-itzalian gelditu diren txinparten argitan egunsenti aurreko azken dantza dantzatzera.

Laratzean behera jaisten dira, adibidez... izarrak, tximiniko zuloa gauari muxuka dagoen uneetan.

Laratzean behera ausartu ez, eta laratzean gora egiten saiatu nintzen behin baserrian. Oinak eltze handiaren gainean jarri, eta kate gakodunean (horixe da laratza, tximiniatik behera zintzilik dagoen kate gakoduna, beheko suan dagoen eltzea eusten duena) gora luzatu nituen besoak. Ez dakit nora joan nahi nuen, sorginen, izarren edo ipurdia erreta ihesi joan zen otsoaren bila. Irudimena baino ez zen iritsi tximiniaren puntara. Ezkutaketan jolasteko ezkutaleku bikaina, horixe arratsalde hartan topatu nuena.

Beltz-beltz (bai, zerri-zerri) eginda atera nintzen zulo ilun hautsez beteriko hartatik (bururatzea ere, ezta?), beltz-beltz eginda eta poltsikoan esaera zahar-sineskeria bat hartuta:
umeek ez omen diote laratzari eragin behar, bestela ohean pixa egiten omen dute.

Imajina dezakezue bai, gau hartan egunsentiak nola harrapatu ninduen: blai eginda!




AFORISMOA: "Bilatzen duenak aurki dezake; aurkitzen duenak ez du bilatzen"

Eta bilatzen ez duenez, aurkitu gabe egiten du bidean aurrera.

Bila aritzearen nekea, gozoa da, oso gozoa.

Bila aritzearen nora eza, zora-garria da, zoragarria.

Bila aritzearen denbora opari bat da, bigarren ordulari bat.

Aurkitu izanaren plazera bila aritzearen ispilu da, ez besterik.


2011-02-11

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (XVIII)


MAGIA. Magia da... begiratu eta ikusi duzun horri kolorea aldatzeko gaitasuna izatea. Magia da... esaera zahar baten atzean dauden zimurrak maitatzen ikastea. Magia da... esaldi baten hitzekin ilea bilduz, txirikordak egitea. Magia da... eguzkiaren argiarekin sua ur bihurtzea. Magia da... matematikaren pikardiari lotsagabe erantzuten asmatzea.


1

3

13

12

16

11

2

7

4

5

14

9

15

10

8

6



KARRATU MAGIKOAK

MAGIA. Gaurko problemaren muina. KARRATU MAGIKOAK. Karratu magiko batean, ilara, zutabe eta diagonal guztien baturak bera izan behar du. Goiko karratua 1-etik 16-ra bitarteko zenbakiekin dago osatua. Baina, bakarren batek (bakarren batek, ja!) bi zenbaki pare tokiz trukatu ditu eta karratua orain ez da magikoa! Karratua magikoa izan dadin, zein dira tokiz aldatu behar ditugun bi zenbaki pareak?


Bitxikeria modura (zuen ahaleginaren opari), hara matematikak ikasgelatik kanpora salto egiten duela ziurtatzen diguten beste bi adibide eder. Ezkerreko irudian Bartzelonako Familia Santuaren katedralean dagoen karratu magikoa. Eskuinekoa Alberto Durerok 1514an margotutako "Melancolía" koadroa da. Neskatxaren gaineko aldean, kanpaiaren azpian karratu magiko bitxi bat dago, hirugarren irudian duzue ikusgai.

















2011-02-10

BIODIBERTSITATEA


Biodibertsitatea. Eskolako Agenda 21-eko (ikasle, irakasle eta gurasoak herritarrekin batera ingurumenaren arloan inplikatzea helburu duen proiektua) aurtengo ikasturteko gaia: biodibertsitatea. Leihtotik begiratzea nahikoa da eskola edo etxe ondoko parkeak duen aniztasunaren aberastasunaz ohartzeko. Begiratzeak, ordea, begiratzea esan nahi du. Ikusten duzun hori sentitzea. Ikusten duzun horren esentzia zure egitea; zu ere aniztasun horren parte zarela sumatzea.

Aita irakasle den eskolan ere buru-belarri ari dira lanean; helburua... ekintza ezberdinak antolatuz ikasleak naturara hurbiltzea, belaunaldi berriak naturarekiko errespetuan heztea. Biodibertsitatea. Horixe aurtengo gaia. Umeei zuzendutako olerki bat egiteko eskatu zidan aitak, eskolan landu dezaten. Niretzat erronka berria: umeentzako olerki bat. Gaia garbi azaldu, erakargarria izan, errepikapenak sartu, errimarekin jolastu... Izalgo Txomenanea eta Pilarrenea parkeetan kokatu dut olerkia.

Lortu dut; eta gustura nago emaitzarekin. Esperientziak gainera, miresten ditudan bi idazle handiren olerkiak ezagutzeko balio izan dit. Beste arlo askotan bezalaxe, haurrentzako poesiagintzan ere lan ederra egin baitute Joxan Ormazabal eta Juan Kruz Igerabide idazleek.

Hauxe ba, jolasean-jolasean, sortu dudana:


Txirula mirula
zuhaitzaren enbor mardula;
puntaren puntan
txoriak
habia egin du lekutan!
Axariak arrautzak jan ez ditzan...
puntaren puntan
txoriak kantatzen digula...
txirula mirula!


Begira, begira...
Pilarreneko distira;
begira, begira...
Txomenaneko belardira
zirauna dator arrastaka
tirriki-tarraka,
natura esnatzen ari da!


Hosto bat, bi lore,
zenbat kolore!
Lau sagu, bost sator,
nor ezkutatu da hor?
Hara!
Pagoaren besarkada...
hara!
Bertatik bertara
hegan dabil enara!


Biodibertsitatea,
natura maitea!
Zu ere bera zaintzen saiatu zaitea!


Batzuei olerkiak egitea egokitzen zaigu, beste batzuek bertsoak egiten dituzte. Ekaitzek ere egin ditu bi bertso... (ederrak Ekaitz!)...

Kattagorria adarrik adar,
birigarroa kantari,
pinpilipauxa lorerik lore,
sugandila irristari;
Txomenaneko parkean barna
begi-belarriak adi
inguruak hitz egiten dio
entzuten dakienari.


Pilarreneko bake usaina,
zelai berdeen lilura,
Ursuarandik behera datorren
errekastoaren ura...
Hartu dezagun errespetatu
ta maitatzeko ardura
elkarren lagun izan daitezen
gizakia ta natura.

2011-02-09

ITAKA (Garikoitz Mendizabal 2011-1-29)

Zazpi metro. Zazpi metro daude lurraren eta sokaren artean. Zazpi metro eta tartean infinitua zintzilik. Soka estua da, oso estua; hari bat ere izan zitekeen. Hamar metro luze alderik alde. Hegotik haizeak bultza egingo balu... dantzarako prest dagoela dirudi.

Zazpi metro. Izan zitekeen izerdi tanta baten luzera. Izan zitekeen urduritasunaren itzala. Bi beso, zabalik, ezerezari eskua emanda; orekaren irudi perfektua da sokaren ertzean isiltasunari hozka eginez azaldu den mutila.

Zazpi metro. Arnasaldi baten hasperena. Lurra urruti dago. Zazpi metro. Bihurrikeria bat izan zitekeen, baina, ezpainartean soseguak egin dio irrintzi. Lehen pausoa eman duenean konturatu da mutila zirkoa begira daukala. Sokaren ziztada. Lehen pausoa eman duenean konturatu da funtzioa hastera doala.


Garikoitz Mendizabal->
Txistulari birtuosoa, txistu birtuosoa lagun hartu eta Zestoatik Bilbora kilometroak musikatzen dituen artista. Txiki-txikitatik txistua bizi-poz, bizi-bide bihurtu duena. Egun Bilboko Txistulari Banda zuzentzen du; 2003tik Euskal Herriko Tistularien Elkarteko presidentea da. Urtarrilaren 29an Bilbora bidean harrapatu, autoa bazterreratu eta gurekin solasean aritu zen.

Eta Garikoitzekin izan genuen solasaldi ederraz gain,

Asteroko goxoki-poema oparitu zigun Patxi Ezkiagak,
Joxe Goikoetxea hirustaz, laustaz, boststaz... hizketan jardun zitzaigun,
Maite Arizaletak ama-alaben irudi zoragarri bat papereratu zuen,
Agurtzane Larraiotzek Arantza Iturberen "Ai ama!" eta Toti Martinez de Lezearen "Otalorea" liburuak aurkeztu zizkigun,
eta azken ginda Ekaitzek Mikel Urdangarinen "Non geratzen den denbora" kantuarekin jarri zuen.


Irratsaioa zuzenean entzun nahi izanez gero, egin koxk, eta jaitsi eta gorde nahi izanez gero: http://blip.tv/file/get/Irati-f252.mp3

2011-02-07

HAIZEA JO



HITZA: ADAR

Herriko adarjotzailerik trebeenak adarra joz pasa du goiz osoa; sekulako adar-hotsa entzun da herrian. Akerraren adar okerrak aztoratu eta pagoko adarretan gelditu dira kateatuta.


Adar-jotzea (bata eta bestea) zientziaren adartzat har daitezen aldarrikatu nahi izan du adarjotzaile halakoak!

Bai, hori ere esan du, larunbatean Adarra mendian (Urnietatik gora) izan zela, arratsalde zoragarria izan zela; bertso bat idatzi eta argazki politak atera zituela. Iluntzean etxeratu zenean, aulkiaren adarraren kontra erosotu zuela bizkarra eta mendiko botak kendu eta kaleko zapatak adarraren laguntzaz jantzi behar izan zituela, hori ere entzun diogu goizean adarra jotzen aritu den adarjotzaileari.




ADARRA (811 m)

Itsasertzaren begiratoki
zoragarri ta edarra,
Gipuzkoako barnealdea
ta mendialde naparra,
harri artean iraganeko
aztarnek duten indarra!
pausoa erraz onartzen duen
zelai arteko bizkarra,
sarri bisitan inguratzeko
lagun ona da Adarra.





AFORISMOA: "
Hitz potoloak erabiltzen saiatzen gara, esandakoa haizeak eraman ez dezan."


Eta ez da erraza, lau kiloko hitza lau hitzen tokian egoki erabiltzea. Ai asmatuko bagenu!

Erraza ez den bezalaxe, kiloko lau hitzekin esaldi pisutsu bat egitea. Ai asmatuko bagenu!

Haizearen lagun egitea onena, hitzak eraman ordez, hitzak ekartzen has dadin. Ai lagunduko baligu!



2011-02-04

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (XVII)



Gaur, problemaren aitzakian, beste bitxikeria bat. Maia zibilizazioan biderketak egiteko zuten modua. Baduzue astebururako entretenimendua...







Bai, asmatu duzue! Gaurko problema ere, aurreko astekoaren antzera (zintzilik dago oraindik!) biderketen ingurukoa...

Ordezkatu hizkiak 1-etik 9-ra arteko zifrekin. Bakoitza behin erabil dezakezu. Ondoko hiru eragikekek emaitza bera izan behar dute.

ab · c = de · f = gh · i


2011-02-02

PENTSAMENDUA BIZIRIK



Nik hezkuntza horretan sinesten dut. Pentsamendua bizirik iraunarazten duen horretan. Jakin-mina sortu eta lau paretez harago jakin-min horren arrastoa familiara, lagunartera, kalera luzatuko duen hezkuntzan. Ordubeteko azalpenak biluzik gelditzen zaizkigula iruditzen zait, eta biluztasuna bere horretan ederra den arren, jantzi iradokitzaile batek biluztasuna edertu egiten duela esango nuke.

Ikasleen pentsamenduak bizirik daudela sinetsi nahi dut. Bizirik iraunaraztea da gure lana. Gorka ausartu da gaur eskua altxatzen. Trigonometria gora eta trigonometria behera gabiltza azken asteotan, biluztasunean "gustura". Baina, Iruñea hotza da eta jantzi pixka batekin gorputza goxatzea batere txarra ez. Graduak, zuzenkiak, distantziak, luzerak, angeluak... baina, trigonometriak zertarako balio du? Eta aipatutako kontzeptu horiekin irakaslea saiatzen da hala moduzko korapilo bat egiten. Bizirik dagoen pentsamenduak, ordea, irakaslearen azalpenak ase ez duen ikasleak, bide berriak topatzen ditu. Bilatu eta bilatu osabarengana iritsi da Gorka. Zalantza egin du klasean aipatu, ez aipatu, baina, eskua altxa eta galdetu egin du azkenean (eskerrak! Izugarri eskertzen diot!). Zalantza egin du hasieran, bazekielako esateko zuenari tira eginda gehiago eskatuko niola. Gehiago eskatuko niela ikaskideei. Osabak bere lanean trigonometria erabiltzen duela aipatu du eta... hauxe da nire aukera! Horixe barruak agindu didana. Horixe baita errealitatea bertatik bertara ezagutzeko aukera bakarra... horretan ari denarekin zuzenean hizketan aritzea. Matematikariak tresna eskaintzen du; tresna hori erabiltzen duenak azalduko du inork baino hobeto zertan eta nola erabiltzen duen eskura duena.

Gorkaren osabari egiteko galdera sorta bat prestatzekotan gelditu gara. Esperimentu berri bat; wikian egingo diogu txoko berri bat.


Ikasleek galderak egitea gustatzen zait. Erantzun ezin ditzakedan galderak egitea. Erantzun ezin daitezkeen galderek galdera berriak sortzen dituztelako eta galdera horiek erantzuteko ardurak berdindu egiten dituelako irakasle eta ikasleak.

Bizirik dagoen pentsamenduak galderak egiten ditu; galderak egiten dituen pentsamenduak pentsamenduak bizirik iraunarazten ditu. Eta erantzuna bilatzeko gogoa da gure eguneroko lanean elkartzen gaituena.

Eskerrik asko Gorka, horretarako bidea zabaltzeagatik!


2011-02-01

ITAKA ( Rufino Iraola_2011-1-22)


Zazpi pauso aurrera, sei pausoko dantzaldia, laugarren kalera salto eta buelta atzera. Zazpi pauso aurrera, sei pausoko dantzaldia, seigarren kalera salto eta buelta atzera. Zortzigarren kalean helmuga. Besoak altxa eta oraindik dantzan jarraitu nahi duenak kale-kantoi gehiago ere topatuko ditu aurrerago.

Bikotearekin edo bikoterik gabe; sueltoan edo lotuta. Hankak arinak dituenak bikotearen behatz-punttak zapaltzeko arriskurik ez! Begietara begira, edo begirada galduaren arrastoaren itzalari tiraka, irribarretsu edo serio demonio! Aukeran eskuak gerrian, atzean, ipur-gainean kateatuta.

Eta hortxe hasten da dantzaldia berriro, ipurdi gainean kateatutako esku-hatzetan. Bat, bi, hiru... hamar pauso aurrera, zortzi pausoko dantzaldia... laugarren kalera salto eta buelta atzera. Hamar pauso aurrera eta zortzi pausoko dantzaldia...


Rufino Iraola -> Bertsolari, bertsozale, bertso-epaile, kazetari eta irakasle. Idazle, hausnarketari zorrotz tira egiten diona. Bertsolaritza ispilu aurrean biluztu du. Dantzaren erritmoan bertso kontuez aritu zitzaigun urtarrilaren 22ko irratsaioan. Zaldibiarra. Hilean behin ezkaratzetik hizketan aritzen zaigun laguna.


Bertsoa, ordea, ez zen goizeko kontu bakarra izan,

Patxi Ezkiagak goxo luzatu zigun lehen begirada "Oraintxe bertan, gauak ibarra hartu duenean..."
Joxe Goikoetxeak mihuraren magia kontuak aztergai hartuta inguruko zuhaitzetara begira jarri gintuen,
Maddi Muñozek, Oianguren institutuko errotariak, lagun berri baten berri eman zigun... Aisha...
Edurne Huesak bi liburu aurkeztu zizkigun: Xabier Mendigurenen "Vikingoen sorterrira" eta Almudena Grandesen "Ines y la alegría",
eta Zarama taldearen "Txatxo" abestiarekin eman nahi izan zion Ekaitzek amaiera saioari...


Horixe, 22ko larunbat goizak eman zuena. Entzun nahi izanez gero, egin koxk! eta jaitsi eta gorde nahi izanez gero... http://blip.tv/file/get/Irati-RufinoIraola_2011122349.mp3