ITAKA (Pello Añorga_2011-3-26)

Egin koxk

"Aitak lo hartu zuenean, alaba begira gelditu zitzaion. Printzesak zituen aitak betileetan kateaturik; printzesak eta otsoak, hegan egiten zuten kattagorriak eta elkarri sekretuak lapurtzen zizkioten mamuak. Aitak lo hartu zuenean, alabaren eskuak aitarenean bilduta jarraitzen zuen. Iluntasunari begiradak jostea, ez zuen alabak beste entretenimendurik aitak lo hartzen zuenean. Eta aita kontatzen ari zitzaion ipuinari amaiera asmatzea.

Orduko hartan, ordea, ez zitzaion ezer otu. Saiatu zen, nola saiatu gainera, printzesei hegan eginarazten eta otsoak mamuen lagun egiten eta kattagorrien sekretuak ezagutzen eta irudimenari korapiloak lotzen. Saiatu zen, baina, ezin. Eta aitak lo jarraitzen zuen; eta alabak begira. Harik eta aspaldian buruan zerabilenak belarri atzean berriro hozka egin zion arte. Urtebete zeraman gauero-gauero kontatzen zizkion ipuinak aitak non ekartzen ote zizkion pentsatzen. Eta ahalegintzea erabaki zuen. Esku ttikiari tira egin eta... aita esnatu egin zen, ordea. Eta urtebete pasa da berriro, eta alabari oraindik belarri atzean hozka egiten dio buruan darabilenak. Oraindik ez du eskua aitaren galtzetako poltsikoan sartzea lortu. Gauero-gauero kontatzen dizkion ipuinak aitak poltsikoan ekartzen dizkiola uste du alabak. "

Pello Añorga -> Eta une batez pentsatu nuen ume izan nahi nuela berriro, eta begiak atera ziezazkidala nahi nuela. Hogeita bost bat urte daramatza ipuinak kontatzen eta idazten. Irudimenari tira egin eta irudimena oparitzen. Berari irakurri diot kontatzea dela areago entzutea. Kontatzea dela usaina aditzea. Kontatzea dela amildegira lerratzea, sentitzen duzulako hazi batek lur hartu behar duela oraindik existitzen ez den lurrean. Kontatzea dela isiltasuna esperimentatzea. Kontatzea dela elkar berotzea. Kontatzea dela eguneroko errautsetatik su haziak distira egitea. Kontatzea dela areago ikustea. Kontatzea dela ez kontatzea. Berari irakurri diot. Oiartzuarra da. Ipuin kontalari aparta.

Pello Añorga Itakan izan genuen larunbat goizean eta eki, eki, eki, eki, eki... esku ahurrean lore bat zigun ireki... eta eki, eki, eki, eki, eki... pasatu genuen ederki... eta eki, eki, eki, eki, eki larunbateko saioa gogoan izango dugu beti ;-) , jolas egiten irakatsi zigulako Pellok.

Eta gainera, Patxi Ezkiagak infinituaz eta eternitateaz, eta itsasoaz eta espazioaz hitz egin zigun; eta Joxe Goikoetxeak amaraunean zintzilik jarri gintuen; eta Doltza Barandiaranek izerditan blai utzi gintuen Gasteizerainoko joan-etorri tentsioz betean; eta Ane Muruamendiarazek barruko korapiloei tira egin zien eta Juan Ibañezek Lisboara eraman gintuen José Saramagoren itzalari jarraituz, "Lisboako Setioaren Historia" liburua aurkeztu zigun; eta Ekaitzek amaieran ongi etorria eman zigun Xabier Solanoren ahotsa dantzan jarriz. Gozatu, gozatzeko moduko kanta ("Gogoak") alaia sortu du-eta Esne Beltza taldeak.

Oroimenean txoko txiki berri bat egingo diogu larunbateko saioari. Osatzen ari garen puzzle ederreko pieza eder bat gehiago. Entzun nahi izanez gero egin koxk!... eta saltoka entzun eta gogoan ez ezik ordenagailuan jaso nahi izanez gero http://blip.tv/file/get/Irati-ItakaPelloAorga_2011328284.mp3

KUKUA ITSUTZEN DUENA...

HITZA: KUKU

Entzun dutela, entzun dutela Kukua kukuka! Atzo bikote bati lapurtu nion elkarrizketan (zer egingo diogu ba, besteen elkarrizketak "lapurtzea" gustatzen zait... hitz egingo dugu noizbait horri buruz...) jaso nuen albistea. Bai, albiste ederra da Kukua inguruetan kantari hasi dela entzutea.

Martxoan iristen da Kukua, zuhaitzak janzten hasten diren garaian; ezkutaleku bila ibiltzen da. Hamabi-hamahiru arrautza jartzen ditu Kuku emeak, habia bakoitzean arrautza bana. Hainbeste habia egiteko denbora noiz hartzen duen... Ni elkarrizketak "lapurtzen" bezain abila da Kukua besteen etxetxoak lapurtzen. Habian dagoen arrautzetatik bat kendu eta berea jartzen du, habiaren jabeak berea balitz bezala zaindu dezan. To! Kukuaren arrautza da hausten den lehenengoa, hamaika egun baino ez ditu behar ernaltzeko. Imajina dezakezue atzetik datorrena... gainerako arrautza txikien kaltetan, Kuku jaioberriak bultza egiten die habiatik kanpora... To! Kuku gaztetxoek beranduago egiten dute alde, abuztu- irailean (helduek... badakizue... San Juanetan kuku San Pedrotan mutu...) ezagutu ez dituzten beren gurasoen laguntzarik gabe... ... ... ... ... eta iristen dira, gauez egiten dute ibilia... eta iristen dira negua ongi igaroko duten tokira; Saharako basamortua igaro eta ekuatoreko basoetara iristen dira. Hurrengo udaberrira arte txoko gune izango duten tokira.

Bitxia Kukuarena... mendian gabiltzala gure elkarrizketak "lapurtuz" irudikatu izan dut sarri... eta nahikoa entzun duenean, nazkatu dugunean, isiltasuna behar duenean, kantari hasten dela ondorioztatu dut... Kukuarena dela isiltasunaren agintea... Ixo-ixoka jartzen gaituela, noiz eta berak nahi duenean...

AFORISMOA: "Maitasuna okulistarenean"


Begiratu eta bereizten ez duelako...

Sentitu eta ukitzera iristen ez delako...

Zirriborroak irribarre bihurtzen dituelako...

Begiek salto egiten diotelako...

Ikusi... begiak ixten dituenean ikusten duelako...

JAPONIA (I)

Martxoaren 24a ere poesiaren eguna delako. Eta urarena. Eta japoniarrena.

Astelehen goizean irratian entzun nuen udaberriari ongi etorria eman zion martxoaren 21 hura Poesiaren Nazioarteko Eguna zela. Eta poesiaz oroitu nintzen. Haikuez. Joxemiz. Japoniarrez oroitu nintzen. Beste behin.

Astearte goizean irratian entzun nuen udaberriko bigarren egunari ongi etorria eman zion martxoaren 22 hura Uraren Nazioarteko Eguna zela. Eta uraz oroitu nintzen. Itsasoaz. Olatuez. Tsunamiaz. Japoniarrez oroitu nintzen. Beste behin.

Gaur poesiaz eta uraz oroitzen jarraitzen dut. Eta japoniarrez. Beste behin. Bigarren Batxilergoan Gaztelaniako irakasle izan nuen Joxemi. Ordukoa dut Haiku hitzaren ezagutza. Ikasturte erdian bi asteko bidaia egin zuen irakasleak Japoniara, eta Haikuak ekarri zizkigun aztergai, ikasgai. Haikuak ekarri zizkigun opari. Hiru lerro eta hamazazpi silaba; mundua bere osotasunean.

Itsasoz inguraturiko herrialdearen xarma hizki poetikoz josia. Hala irudikatu nuen.

Eta orain indarra bidaltzen diegu. Besarkadak bidaltzen dizkiegu. Itsasoz. Orain poesia bidaltzen diegu olatu txikitan. "Tsunamiak heriotza itsasoz jantzi zuen" (Patxi Ezkiagak bidali didan olerkiaren amaiera). Tsunamiak heriotza itsasoz jantzi zuen egunak etorkizuna ito ez dezan, Haikuak idazten jarraituko dut nik.

Goiz biluziak
ispilu bakarra du:
etorkizuna.

Bihar ere poesiaren eta uraren eta japoniarren eta nuklearren eta erradioaktibitatearen eta energiaren eta etorkizunaren eguna izango da. Horregatik egingo diot hurrengoan tartetxoa bat Japonia (II)-ri. Eta nuklearrei. Eta erradioaktibitateari. Eta berriro japoniarrei. Eta guri. Egunak egunerokoak direlako.

UZTURRE (730 m)

Gainean eramaten dudan koadernotxoa goizean kantari hasi zait. Ez da lan nekeza izan kantuaren jatorria topatzea; kantuan ez ezik dantzan ere hasten zaizkit koadernotxoko orriak, batez ere ertza berdez margotua dutenak. Mendi gainetan utzitako bertsoak kopiatzen ditut berde koloreko orrietan. Azkena Uzturre gainari eskaini dio(gu)t, bi aste joan dira ihesi ordutik; elurra ordukoa da eta argazkiari nabari zaion mozorro usaina ere bai. Izaskundik (Tolosa) gora, hankak pittin bat astintzeko aukera polita eskaintzen dute Uzturre eta inguruek. Urteak azkenekoz joan nintzenetik...

Gustura utzi genuen harripean bertsoa... postontzirik ezean... nolabait moldatu ginen...

Goizean goiztar egunsentiko
eguzki izpiak urre,
guk iñauteri astelehenean
egin nahi genizun aurre,
alderik alde zelai-soroak
itsasoa ere hurre,
Larraul, Alkiza, Tolosa eta
Hernialde aurrez aurre,
mozorro eta mozorro gabe
ederra zara Uzturre.

... eta gustura jaso genuen bueltan erantzuna...

Tarteka postaz, etxean jasotzen ditut bertso erantzunak; ilusioa egiten du, izugarri, Uzturretik, Beriaindik, Adarratik, Hiru Erregeen Mahaitik, Txindokitik, Aizkorritik, Anbototik, Izaspitik... bueltan mezuak jasotzeak. Tarteka e-mailak ere jasotzen ditut. Azkena Uzturretik... sortzen den harremanaren lekuko "nkn"-ri ea bere mezua argitaratu nezakeen galdetu nion... eta hara!

"Keai:

Atzo idatzi behar nizun, baina...

Uzturren ikusi genuen zure oharra, polita jokabidea.

Bi gauzak txokatuta idazten dizut: Bat Irati Goikoetxea ezaguna egin zitzaigula batetik.

Eta bestetik, bertsoan aipatzen ez zenuen Anoetatik ari naizela.

Goiez goi aritu zinen begira aidanez. Behean ikusten ziren bi herriak, ibaiak banatuta, Anoeta eta Irura dira.

Oharra han bertan utzi genuen, ea beste norbaitek ere idazten dizun.

Egunen batean, aurrez aurre topo egindakoan, gogora araziko dizut Uzturrekoa.

Egunotako batean kasualitatez, edo urteren batean nonbait, edo mende honetan non edo non...

Ondo izan, eta segi halako oharrak goietan jartzen. Behin gora iritsitakoan, iristeak ematen duen pozaz gain, oharrak beste bat ematen du.

nkn"


Eta to ikasgaia. Anoeta, Irura... harreman berriak sortzeak hori dakarrelako, ikasgai berrien amarauna sendotzea... Mila esker, nkn! Egunotako batean kasualitatez...

TXOTXONGILOAREN LEKAIO MUTUA

HITZA: LEKAIO

Oihua izan daiteke mututasunaren izerdi-isuria; entzumenaren sua; iluntasun galduaren zurrunbiloa.

Oihua izan daiteke garrasiaren lehen nota; Eduard Munch-en azken pintzelkada; beldurraren begirada.

Oihua izan daiteke zoroaldi baten zorion kolorea; haizearen dantzaldia; urduri dagoen itsasoaren besarkada.

Oihuak lekaio egiten du; lekaioak oihua bezain ozen. Munch-ek bakarrik asmatuko luke lekaioa oihuaren kopia perfektua dela.





AFORISMOA: "Txotxongiloa nor da; ahotsa jarri eta gorputza ezkutatzen duena, edo ahotsa ezkutatu eta aurpegia ematen duena?"

... eta galdera hori egiten duena nor da, ikuslea edo entzulea?

... eta hariak nork mugitzen ditu, eskuak edo panpinak?

... eta irudimena non kateatzen da, muralaren aurrean edo atzean?

... eta zu txotxongiloa bazina... zer aukeratuko zenuke gorputzik gabeko ahotsa edo ahotsik gabeko gorputza?

EGIN APUSTU ZURE BURUARI! (XXIII)

Eta ni guztiak txokolatezaleak zirelakoan! Ea nork heltzen dion aurreko asteko problemari! Txokolate tableta bat dago jokoan... azkarren ibiltzen denarentzat...

TENTAZIOA. Horra gaurko hitza. Sekula ez naiz domino fitxekin ezer eraikitzera iritsi. Erdi-bidean beti bultza egin izan dit tentazioak. Tentazioa hatz puntetan bizi den inurri indartsu bat da. Denbora asko lotan egiten du, baina, esnatzen denetan... ai, esnatzen denetan! Nire inurria behintzat, burua baino azkarrago ibiltzen da. Ba horixe, inoiz ez naizela domino fitxekin ezer eraikitzera iritsi... jolastu bai, jolastu askotan egin dut dominoarekin... eta gaur horixe dakarkizuet... domino kontu bat.

Iratik Juleni (bai, gaur Julenekin egingo dut jolas; berak gehiegitan egiten du eta nirekin) buruz behera dauden domino fitxetako bat hartzeko eskatu dio. Begira eta erakutsi gabe gordetzeko eskatu dio. Jarraian, ondoko eragiketak egiteko eskatu dio:

- fitxak dituen bi zenbakietako bat bikoizteko;
- batzeko zenbaki horri Iratik emango dion edozein zenbaki;
- lortutako zenbakia bost zenbakiaz biderkatzeko;
- zenbaki horri dominoko fitxan dagoen beste zenbakia (hasieran aukeratu ez duen hori) batzeko;
- azken emaitza hori esateko.

Berehala (askorik pentsatu gabe) Iratik Juleni esango dio zein den eskuetan duen dominoa. Eta galdetuko dio...

Hi, Julen nola egin dudan asmatzen baduk... domino jokoa "Tentazio inurria" eta guzti hiretzat!

Frogatxo eta adibide batzuk egin eta ea dominoko fitxa zein den jakiteko egin beharrekoa asmatzeko gai zareten! Nirekin jolastu nahi baduzue... tranparik egin gabe esan azken zenbakia zein den eta... ea ni ere buruan duzuen hori asmatzeko gai naizen!

ITAKA (Lo aurreko hitzak_2011-3-12)

Egin koxk

AMETSEN NORANTZA

Bi neska ilehori, lihoaren ondoan; han atzean. Saioa eta Maite omen dute izena. Hala aurkeztu didate euren burua. Irribarre egiten diote irakasle iritsi berriari. Irakasle berria lasaitu nahi dute ziur aski; "lasai, hemen atzetik ongi zainduko dizugu ikasgela", horrelako zerbait esan nahi diotela pentsatu du irakasleak. Ni naiz irakasle berria eta eskertu egin diet begirada zintzoa. Ongi joan da ikasturtea, irakaslearen ustetan gehitxo hitz egin du bikoteak, baina, urte polita izan da. Urte berriak iritsi direnean, elkarrekin dantza egiten ikasi dute ikasle eta irakasleak, eta arrastaka ere ibili dira oholtza gainean, eta euskara ikasten ari diren gurasoen euskara irakasle ere bihurtu dira ikaslea eta matematika irakaslea.

Ikasgelaren bestaldean, armairuaren ondoan, begirada gozoko neskato saiatu bat dago. Maddi duela izena esan dit eta gertuan sentitu dut. Oso gertuan. Hala izan behar zuen, ama goierritarra omen du, zeraindarra. Sorpresa ederra izan da, goierritarrak Nafarroan! Badu zerbait berezia neskatoak, eroso sentitzen naiz eskua altxa eta galderaren bat egiten didanean. Urte berriak iritsi direnean, eskenatoki gaineko urduritasuna konpartitzen ikasi dugu, zeharkako txirularen doinua poesia hitzekin korapilatzen zaigu.

2.C-tik 2.B-ra. Inguruko izar ttikiei argi egiten die ilargiak. Ikasgelaren erdian dago eserita Ilargi. Nortasun handiko neskatila iruditu zait, indar handikoa. Jakin-mina piztu dit ikasturte erdian Marokora egin duen bidaiak. Sorpresa kaxa bat da neskatila gaztea, sekula ez nukeen pentsatuko haitz zorrotzetan gora hegan ibiltzen dena literaturari hain lotuta ikusiko nuenik aurten. Izugarri poztu nau horrek.

Ez, guztiak ez dira nire ikasleak izan. Baina, finean dena etxean gelditzen da; Leire ez da sekula nire ikaslea izan, bere ahizpa Saioa bai, ordea. Ahizparen etxeko lanak egiten hasi zelako ezagutu nuen Leire. Ditxosozko matematika problemak! Zorionekoak! Neska bikaina da Leire, poltsikoan malkoak sartu eta poltsikotik irribarreak ateratzen dituena. Urte berriak iritsi direnean, amonekin antzerkiak egin ditugu, ideiak partekatu ditugu, emozioak oparitu ditugu eta ostiral eguerdietan elkarri muxuak ematen ikasi dugu.

Ez, mutila ez dut ezagutzen. Badakit artista handia dela, aurpegian antzematen zaio; baina, ez, ez dut ezagutzen. Ni joan eta bera etorri egin da; bideak ez gaitu gurutzatu. Gaur arte. Eta ezagutu egin nahiko nuke, gertuan sumatzen dut etorkizunean. Unai duela izena. Hori baino ez dakit. Eta artista handia dela eta lantxoren bat egiten nire ondoan ikusten dudala.

Ikasleak ziren eta lagunak dira. Hazi egin dira, eta gure ametsek norantza berean zabaltzen dituzte begiak.




Ekaitz Burlatako Askatasuna Institutuko Leire Alonso, Maddi Gartzia, Ilargi Perez, Unai Casado, Maite Arizaleta eta Saioa Gonzalo ikasleekin batera, Ordiziako Jakintza eta Lazkaoko San Benito ikastoletan izan zen martxoaren 11n azken asteotan ikasgelan landu duten Lo aurreko hitzak emanaldia eskaintzen. Sormena ikasgelako lau hormetatik kanpora atera eta adinkide dituzten neska-mutilekin partekatzea aberasbide dutela sinetsita, Sormen elkartrukeak ekimena jarri dute abian Burlatako Askatasuna Institutuan. Lehenengo ateraldia Goierrira egin dute, akordeoi, zeharkako txirula eta biolontxeloaren doinu goxoak lagun, beraiek sortu eta ondutako ipuin, olerki, elkarrizketa eta melodiak ezagutaraztera. Hiru ordu laurdeneko saioan, ipuin tradizionalen mezuak, maitasuna, zoriona eta sormena bera izan zituzten mintzagai artista gazteek. Eta eguna borobildu...

Segura Irratian borobildu zuten! Larunbat goizeko Itaka saioa grabatu baitzuten. Lan bikaina kuadrila egiten ari zaretena, zoragarria da gertuan sentitu izan ditudan ikasleek gertuan jarraitzen dutela ikustea.

Saioa lasai-lasai jarri eta entzuteko modukoa da. Saioari amaiera Unaik gomendatutako Mago de Oz taldearen La Rosa de los Vientos abesti zoragarriarekin eman genion.


Saioa entzun nahi baduzue, egin koxk, gaztetasunaren magiak harrapatuko zaituzte!

Saioa jaitsi eta gorde nahi izanez gero http://blip.tv/file/get/Irati-ITAKALoHartuAurrekoHitzak_2011312765.mp3

ITAKA (Biodibertsitatea_2011-3-5)

Egin koxk

Negua da, neguko arratsalde hotz bat. Bi lagun jolasean ari dira, Amezketatik gora Aralarra bidean. Errekasto txiki bat dator garai bateko mina-bidean behera. Salto egiten duen aldiko izoztu egiten da pixka bat gehiago. Hari bat da errekastoa, irrist egiten duen mingain bat. Eta bi lagunak jolasean ari dira. Neua da eta oinutsik daude; ura izoztuta dator eta oinak uretan sartu dituzte. Eskumuturrak irribarre egiten die. Barrez ari da denbora. Hotz sentipenari nork denbora gehiagoan eutsiko. Hamabi segundo. Eternitate bat. Bi lagunetan txikienak amore eman du. Behatzak gehitxo uzkurtu zaizkio. Baina, berriro errepikatuko luke. Errekaren magia, esan dio lagunari. Oinak oraindik uretan ditu lagunak. Saltoka dator errekastoa. Salto egiten duen aldiko izoztu egiten da pixka bat gehiago.


Ez, oinak plisti-plasta, jolasean ari diren bi lagunak ez dira argazkiko Manex eta Edurne. Izan zitezkeen... Irudika ditzaket Goimeneko Teknikaria (Manex Aranburu) eta Hezkuntzako Ingurumen Aholkularia (Edurne Huesa), errekasto izoztuetan hotzikarei ausardia oparitzen. Martxoaren 5eko saioan aldamenean izan nituen bi lagun handiok. Bioaniztasuna genuen gai nagusia eta gustura aritu ginen, armiarmen sareez, otsoez, pinudietako poltsa zuriez, gizakiaren beldurrez...


Manex eta Edurnez gain, Aita Iparragirre Herri Eskolako (Idiazabal) ikasle, irakasle eta gurasoak izan ziren protagonista. Aste osoan zehar landu zituzten ekintza eta gaiak zuzen-zuzenean kontatu zizkiguten. Literaturari ere tartea egin genion olerki, bertso eta ipuinekin. Saio borobila izan zen Patxi Ezkiaga, Alixi Arrizabalaga, Joxe Goikoetxea, Juanma Garzia, Mari Karmen Urteaga, Tomas Urkia, Anttonio Berasategi Maider Agirre, Manex Aranburu eta Edurne Huesak osatu zutena; borobila eta esanguratsua.

Saioa entzun nahi izanez gero, egin koxk eta jaitsi eta gorde nahi izanez gero, egin klik http://blip.tv/file/get/Irati-Biodibertsitatea_201135285.mp3



Larunbateko saioaren jarraipena izan zen igandeko Zuhaitz Eguna. Mendi buelta, zuhaitz landatzea, talo tailerra... lan bikaina Izalgo herriak aste osoan zehar egin zuena. Ni Iñakik emandako ikasgaiarekin gelditu nintzen. Sastraka artean axari bideak atzematen irakatsi zidan, axari oinek egindako xenda-bidea bereizten, alanbreetan kateatutako ileak axariarenak direla sinestarazten. Eskerrik asko Iñaki!

HIRU ZUATZ ETA HAMALAU GARO

HITZA: ZU(H)ATZ

Pilatu. Malkoak pilatu, ezpainarteko hortzak, lo hartu gabe pasatako orduak, urtebetean zaharkitu zaizkigun mugikorrak, maitasun aitortzak, sorbalda gainera eroritako ileak, galdutako begiradak, lapurtutako usainak, gizentzeko astirik gabe puztutako zakar poltsak, ohe azpira eroritako txanponak, eman gabeko besarkadak. Pilatu. Begietara sartzen diren hauts pinportak pilatu. Bizitza begietara sartzen diren hauts pinporten pilaketa da. Zu(h)atz (batzuetan h-z ikusi dute, beste batzuetan h-rik gabe; hiztegi batuak ez du jasotzen. Ataundar bati entzun nion lehenengoz irratian, izaldar batek proposatu zidan atzo gaur blogean jartzeko) bat da bizitza. Garoa pilatu ordez, hauts pinportak pilatzen dituena. Zu(h)tzak makila darama erdian (belar metak ez du makilarik izaten, horratx ezberdintasuna); norbera bihurtzen da bere bizitzaren makila. Bakoitzaren lana, horixe: bizitzak pilatutako hauts guztiei eustea.

AFORISMOA: "Poesia zientzia zehatza da, geometria bezalaxe." (Gustave Flaubert)


Gaur Pi-ren eguna da (martxoaren 14a --> 3/14). Pi-ri buruzko poesia baten bila hasi eta honako esaldi eder hau topatu dut. Olerkia ere topatu dut, baina, euskaratuz gero, bere xarma galduko luke, olerkiko hitzek Pi-ren lehenengo 63 zifren neurri (silaba kpurua) bera baitute eta itzultzen hasiz gero... silaba kopurua aldatuko litzatek! Itzultzen ibili beharrik gabe, ea egunen batean halako zerbait sortzeko burua estutzen dudan!

"Poesia zientzia zehatza da, geometria bezalaxe."

Metafora baten irudiak bi zirkulu ditu eta zirkunferentzia bakarra. Errima bi zuzenkiren arteko angeluaren neurriaren parekoa izan daiteke; errimaren zikloek 435º-ko angelua dute. Zer egingo diogu... zikloa ez da beti hasierako puntu berera heltzen... Eta ezin zitekeen bestela izan, hiperbolek hiperbola erraldoien itxura dute. Anaforak zuzen paraleloen artean ezkutatzen dira; nork esan ote die geometria poesiarekin maitemindu dela... Gehiegizko zehaztasunak mundua hankaz gora jarriko duen beldur dira oraindik silabak kontatzen ikasi ez duten puntu ttikiak...

EGIN APUSTU ZURE BURUARI! (XXII)

Ez, ez, problema ongi ebatzi ezean, ez dago hozka egiterik!


Orain dela hiru asteko problema egiten ari zela ikasle bat hurbildu eta problema ongi ebatziz gero saritzat gazta bat oparitu behar banion bera ez zihoala problemarik egitera esan zidan. Ez omen zaio gazta gustatzen! Harekin pentsatuta ekarri dut gaurko problema. Txokolatea gustatuko ote zaio!


Txokolate tableta bat hogeita zortzi ontzaz osatua dago; hogeita zortzi ontza horiek 7x4 tamainako errektangelu bat osatzen dute. Txokolate tableta bi zatitan puskatuko (txokolateak "klak" egiten du... puskatu orduan?) dugu, ebaketa (ebaketa? Ez bagara ebakitzen ari...) bertikalki nahiz horizontalki (ez dio axola! Edo bai... tentazioaren arabera...) eginez. Bi zatietako bat (edo bi pusketetako bat?) hartu eta hortik beste bi pusketa egingo ditugu... Noiz arte? Ontza bakoitza bananduta gelditzen den arte... zer? Ez duzula ontzen arteko arrakala errespetatu? Hasi orduan esperimentuarekin berriro... ontza bakoitza bananduta gelditu arte.


Galdera honakoa da (harrapatu zaitut, tripontzi hori! Oraindik galdera egiteko eta zu dagoeneko txokolate guztia ahoratuta...) : nola egin behar ditugu ebaketak, ahalik eta ebaketa gutxien egin eta ontza guztiak bananduta gelditzeko?


On egin!

GAUR, MARTXOAK 8

Bai, gaur, martxoaren 10ean martxoaren 4ko kontuak dakartzat. Gaur, martxoaren zortzia delako.


Ordu erdi magikoa izan zen martxoaren 4koa, aurretik landutako guztiaren ispilu bihurtu zena, oraindik egiteko dagoenaren konpromiso (g)une bihurtu dena.

Hitzak, begiradek, irribarreek, eskuek, bular-taupadek, urduritasunak, konpromisoak... leku egiten dutenean, egutegiaren zurruntasunak, gizartearen nora ezak... ez dutelako zentzurik... guk horrela egin genuen, guk horrela egiten dugu:


Gure artista-senak nortasuna duelako.

Mozorroaren azpian izateak duelako garrantzia. Bizitzari aurrez aurre begiratzen diogulako.



Dantza pausoen marrazkiak etorkizuna irudikatzen digulako.
Euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez aritzen garelako... munduari ateak zabaltzen dizkiogulako.


















Parez pare elkarrekin aritzen garelako, distantzia berdinetan. Elkar ukitzen dugulako, elkarri hitzak estutzen dizkiogulako.


















Kanturako aukera ematen digulako, oihartzun berari bi ahots margotzen dizkiogulako.
Umorez irribarreak trukatzen ditugulako.

















Egindako lanak harrotzen gaituelako. Egiteko daukagunak elkarri eskua emateko indarra ematen digulako.



Guk horrela egin genuen. Guk horrela egiten dugu.

Ezberdintzen gaituenak harrotzen gaituelako.





Komuna, 2011ko martxoaren 4an

Hileko maitea,

zer moduz joan da azken hilabetea?

Hilero-hilero egiten didazu bisita, orain hamabi urte ezagutu zintudanetik,
eta beti harrapatzen nauzu esku hutsik,
oparirik gabe zuretzat; hainbeste eskaintzen didazun horrentzat.
Odolaren lehen arrastoak bizitzaren bidean.
Beti izan zaitut begiko,
baita izu aurpegiarekin begiratu zintudan lehen egun hartan ere.
Halere, astebete aurreratzen zaren egun horietan...

Badakit,
badakit hilero egoten zarela hutsunearen aienea beteko dizun irrintzilariaren zain,
sexu askearen irrikan.
Egingo dizut bai, zor dizudan oparia;
gaur ez bada, bihar...
etzi...

Eskerrik asko emakumea naizela gogorazteagatik,
une beltzetan gorritzen laguntzeagatik;
komuneko elkarrizketengatik,
eskerrik asko.

Bi ezpain marrubizko,

hurrengo hilbetera arte. Irati.

MOZORROPEAN... BERDEA

HITZA: ZOPIZARTU

Goizean aurpegia garbitzearen parekoa. Begi arrasto berriak margotzeko, makarrak ongi garbitzea onena.

Aitzurra behar da lurra zopizartzeko, lurra erein, ondu edota landatu aurretik belarrak kentzeko.

Belarrak kentzea (makarrak garbitzea) erraza da, belarpean zer azalduko den asmatzea... lurra entzuten jakin behar!

AFORISMOA: "Mozorrotu... nork bere burua aurkitzeko"

Begi atzeko ilunduren garrasia egiaren erretratua da. Ahotsa mozorrotzen denean, barruak hitz egiten du... isiltasun hautsiaren izerdi nekatua. Hori baino ez da nork bere buruari egiten dion aitortza.

Aurpegi estaliak hiru begi ditu, bi ezpain pare... aurpegi estaliak berriro ikasi behar izaten du hitz egiten.

EGIN APUSTU ZURE BURUARI (XXI)

Bazen behin Txanogorritxo izeneko neskatila alai bat. Beti gorriz jantzita ibiltzen zen; uda eta negu buruan beti txano gorria eramaten zuen. Zortzi litroko bi ontzi handi zeramatzan egun hartan amonaren etxera (neska indartsua zen bai, Txanogorritxo! Inork inoiz ez digu kontrakorik kontatu). Ura zeraman... amonarentzako eta amonaren ondoan bizitzen jarri zen aitonarentzako. Kantari, inguruko loreei begira zihoala, bat-batean... zer gertatuko... eta otsoa azaldu zitzaion aurrez aurre!

Otsoak ezustean harraptau zuen Txanogorritxo, eta eskuan zeramatzan bi ontziak lurrera erori zitzaizkion. Ontziak lurrera eta ura kanpora...

Otsoak beregain hartu zuen errua eta bere etxean zituen hiru ontziak oparitu zizikion Txanogorritxori; 16 litrokoa bat, 9 litrokoa bestea eta 7 litrokoa hirugarrena. Lurrera eroritako ur guztia (16 litro, puskatutako 8 litroko bi ontzietan zegoena) 16 litroko ontzian bildu (zer? ez duzuela sinestan? Egin froga, lurrera eroritako tanta bakoitza berriro ere biltzeko ahalegina egin... Txanogorritxok eta otsoak lortu zuten; zuek ez zarete gutxiago izango!) eta amonaren etxeraino lagundu zion otsoak Txanogorritxori. Amonaren etxean sartu aurretik, ordea, banaketa egitea erabaki zuten. Amonari zortzi litro eta bizilagun berriari beste zortzi litro eman behar ziotenez... ordubetez eta hiru ontziak erabiliz (16, 7 eta 9 litroko ontizak), bi ontzitan zortzi litro banatzea (zortzi litro justu) lortu zuten.

Eta hala bazan eta ez bazan... istorioak dio Txanogorritxo eta otsoa matematikak adiskidetu zituela.


Haiek ordubete behar izan zuten, lortuko al duzu zuk gutxiagoan? Urez beteta dagoen 16 litroko ontzitik zortzina litro lortu behar dituzu 16 litroko ontzi betea, eta zazpi eta bederatzi litroko ontzi hutsak erabiliz.

Animo! Ea ur tragoska bat irabazten duzun!

ITAKA(Koldo Zubeldia_2011-2-26)

Egin koxk

Ez da erraza neguari poesia idaztea. Kolore zuriz idazten dira neguari buruzko olerkiak. Elur zuriaren gainean poesia dantzan, eta eguzkia erdi esna, erdi lotsaz orkestinaren azken doinuari ahotsa jartzen. Masailak gorritzen dira neguko poesia errezitaldietan.

Ez da erraza neguaren itzalari hitza jartzea. Poesia neguaren atzetik korrika dabilen argazki makina bat da, belardi lokaztuen euriteetan arrastoa uzten duena. Neguaren itzalak lau pauso luze neurtzen ditu; bi esku eta erdi.

Ez da erraza, leiho itxietan ito egiten da poesia; leiho itxietan itzalik gabe gelditzen da negua, leiho itxiak iluntasunaren ispilu baino ez dira. Ez da erraza neguaren zuria ispilu beltzetan idaztea.


Koldo Zubeldia -> Pauso zolien itzultzaile; goizeko hiruretan pizten du bonbila, erabiltzeko aditz pila, osatzen du olerki borobila, bera delako poeta mutila. 2009ko irailaren 27an egin zigun irratira lehen bisita. Ordutik bost saio eta lau grabazio osatu ditugu.

Poesia gai nagusitzat hartu eta bizitza zukutzen aritu ginen larunbat goizean Koldo Zubeldiarekin. Eta horretaz gain,

Patxi Ezkiagarekin sentsualtasunari hitza jarri genion,
Joxe Goikoetxearekin laratzean zintzilik jolasean aritu ginen,
Rufino Iraolak irakurketaren inguruko hausnarketa sakona oparitu zigun,
Amaia Moralesek, Jakintza Ikastolako ikasleak, olerki lan saritua irakurri zigun,
eta azken dantzaldia Asier Serranoren "Ezpain bustiak" kantuarekin egin genuen.

Goiz ederra larunbatekoa... ordukoak entzun nahi izanez gero, egin koxk! Eta saioa jaitsi eta gorde nahi izanez gero, http://blip.tv/file/get/Irati-c829.mp3